„Odwaga cywilna, odwaga i strach“ – pod takim tytułem odbył się dniach 11-18 października 2009 r. w Hamburgu z udziałem młodzieży z Polski, Ukrainy i Niemiec międzynarodowy program wymiany młodzieży. W jego realizacji partnerami DMK były: hamburska organizacja Haus-der-Familie (Dom Rodziny) i ukraińska „Grupa Mediacji” z Ługańska. Podczas tygodniowego warsztatu młodzi ludzie pod okiem instruktorów starali się odpowiedzieć na pytania dotyczące odwagi cywilnej.
Zachować pamięć. Miejscem realizacji projektu był Hamburg, siedziba jednostki kształceniowej Haus-der-Familie (Dom Rodzinny). Jej patronem jest Helmuth Hübener, który zginął 29 października 1942 r. w wieku 17 lat, wykazując się odwagą cywilną, wyrażał otwarcie swój sprzeciw wobec nazistowskiego systemu sprawowania władzy. Egzekucja i śmierć Helmuta Hübenera były ważnym społecznym i politycznym wydarzeniem w Niemczech, które swym znaczeniem oddziaływuje na pokolenia nie tylko dzisiejszej niemieckiej młodzieży. Jego śmierć związana jest ściśle z II wojną światową. Polska, Niemcy i Ukraina zajmują szczególne miejsce procesie historycznym, o czym uświadamiano podczas wymiany. Uczestnicy utożsamiali się z osobą i postawą podobnego do nich zwykłego, młodego człowieka, jakim był Helmut Hübener. Poprzez pamięć bolesnego doświadczenia przedstawiono pozytywne punkty zbliżenia w życiu codziennym młodych ludzi. Uczestnicy mieli okazję odwiedzić również wystawę w Ratuszu Miejskim Hamburga ukazującą niezapomniane momenty z 20 rocznicy upadku Muru Berlińskiego.
Cele. Spotkanie miało na celu uwrażliwić młodzież, ukazując postawy reprezentowane przez Patrona. Uczestnicy w trakcie programu mieli za zadanie znaleźć przykłady odwagi cywilnej, odwagi i strachu z życia codziennego i ich osobistych doświadczeń oraz intensywnie omawiać temat podczas paneli dyskusyjnych i warsztatów. Ważna okazała się też integracja interkulturowa młodzieży z Polski, Ukrainy oraz Niemiec, uwzględniająca lepsze poznanie i zrozumienie odmiennych specyfik poszczególnych państw. W nawiązaniu do tematu odwagi cywilnej starano się zainicjować intensywną wymianę osobistych doświadczeń i poruszyć kwestię indywidualnego prawa do sprzeciwu. Dzięki warsztatom młodzież miała okazję znaleźć swój indywidualny, kreatywny sposób wyrażenia myśli. Uczestnicy mogli rozprawić się z tematem w artystycznej formie wyrazu. Młodzi ludzie działali w atmosferze współpracy, tolerancji i wzajemnego wsparcia. Wnosili własne pomysły i współkształtowali program spotkania. Wyniki warsztatów docelowo doprowadziły do powstania trwałej instalacji w Haus-der-Familie upamiętniającej postać Hemut Hübenera. W tej formie zachowano pamięć ważnych dla wspólnej historii wydarzeń. Instalacja zostanie zaprezentowana szerszej publiczności.
Metodyka. Przeprowadzono intensywne dyskusje na temat projektu, w których uczestnicy brali udział, przedstawiając przykłady własnych doświadczeń. Następnie pracowano nad tematem w grupach warsztatowych. Jedna z grup przeprowadzała na ulicach wywiady z przechodniami na temat odwagi cywilnej. Zrobiono również portrety tych osób. Stawiane przechodniom pytania brzmiały następująco: What is civil courage for you? (Czym jest dla Ciebie odwaga cywilna?) What famous person do you find courageous? (Jakie znasz przykłady osób, które wykazały się odwagą cywilną?)Did you have situations in your live where your showed civil courage? (Czy w Twoim życiu byłeś w sytuacji, kiedy musiałeś wykazać się odwagą cywilną?) Does the political regime influence civil courage? (Czy reżim polityczny wpływa na odwagę cywilną?) Druga z grup opracowywała temat za pomocą muzyki. Powstały teksty piosenek rapowych na temat projektu „Odwaga cywilna, odwaga i strach“. Grupa znalazła nowoczesny, odpowiedni dla ich młodego wieku wyraz, aby rozliczyć się z własnymi doświadczeniami związanymi z tematem. Zwiedzenie wystawy „20 rocznica upadku Muru Berlińskiego“ przypomniało uczestnikom o tym historycznym wydarzeniu. Zaprezentowanych zostało 35 motywów fotograficznych z tego okresu, które poruszały nie tylko mieszkańców Niemiec Zachodnich i Wschodnich, ale również całej Europy. Wystawa fotograficzna ilustruje historię podziału Niemiec i ich zjednoczenia. Jest ona zatem doskonałym przykładem, że odwaga cywilna może doprowadzić do istotnych zmian politycznych.
Rezultaty. Osiągnięcia grupy fotograficznej i przeprowadzającej wywiady zaprezentowane zostały całej grupie w prezentacji multimedialnej. Grupa rapowa nagrała wyniki swej pracy na płytę CD i odtworzyła wszystkim podczas finałowej prezentacji. Cała wymiana była dokumentowana i filmowana przez ekipę filmową, która towarzyszyła uczestnikom poprzez całości trwania projektu. Młodzież aktywnie uczestniczyła w kształtowaniu programu przygotowując pytania do wywiadów. Zebrany materiał zostanie zaprezentowany w przygotowywanym filmie, próbny materiał filmowy został zaprezentowany podczas prezentacji. Fragmenty filmu będą prezentowane jako część instalacji w Haus-der-Familie. Grupy rozważają wspólnie, gdzie materiał filmowy może być jeszcze pokazany, aby zwrócić uwagę szerszej społeczności tematem odwagi cywilnej. Film będzie zaprezentowany również w Polsce i na Ukrainie. Pierwsze oficjalne prezentacje wyników spotkania zaprezentowane 16 października w Haus-der-Familie (Dom Rodziny) spotkały się z entuzjastycznym przyjęciem. Młodzież była zdumiona tym, jakie rezultaty osiągnęła w tak krótkim czasie. Wszyscy byli bardzo zadowoleni z dokonanych osiągnięć. Również organizatorzy byli zaskoczeni tym, z jakim zaangażowaniem i pracowitością młodzi uczestnicy wypełniali powierzone im zadania.